تحلیل و ارزیابی آسیب‌های اجتماعی در محلات دارای اسکان غیررسمی (مطالعۀ موردی: محلۀ اسلام‌آباد - شهر زنجان)

   از زمینه‌های ناپایداری توسعۀ شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه، سکونتگاه‌های غیررسمی می‌باشد که به علت عدم توانایی سیاست‌های شهری برای حل و فصل مشکلات مسکن اقشار آسیب‌پذیر جامعه و کنترل مهاجرت‌ها شکل گرفته است. سکونت‌گاه‌های غیررسمی با تجمعی از اقشار کم درآمد و غالباً با مشاغل غیررسمی و شیوه‌ای از شهرنشینی ناپایدار همراه‌اند و به دلیل برخورداری از شرایط انزوا زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به شمار می روند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار بر آسیب‌های اجتماعی ناشی از اسکان غیررسمی و وضعیت آن‌ها در محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد شهر زنجان می‌باشد. روش پژوهش اکتشافی- تحلیلی بوده و روش جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و پرسشنامه بوده است. تعداد نمونۀ آماری مورد مطالعه جهت تکمیل پرسشنامه شامل 382 نفر از ساکنین محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد می‌باشد. شاخص‌های تحقیق در قالب ابعاد شش‌گانۀ آسیب‌های اجتماعی شامل ابعاد اقتصادی، محیطی، اجتماعی-فرهنگی، خانوادگی، فردی-روانی، مدیریتی به صورت محقق ساخته بوده و با مطالعه پیشینۀ تحقیق و نظریه‌ها و رویکردهای آسیب‌های اجتماعی تنظیم گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل عاملی، آزمون تک نمونه‌ای t، آزمون رگرسیون خطی چندگانه و الگوی تحلیل یکپارچۀ ANP بهره گرفته‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل تقویت‌کنندۀ آسیب‌های اجتماعی در محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد ناشی از بیکاری (با ضریب 0.980)، بی‌عدالتی (با ضریب 0.988)، و توزیع ناعادلانۀ ثروت (با ضریب 0.978) می‌باشد و بعد «اجتماعی- فرهنگی» (با ضریب 0.627=β) بیش‌ترین همبستگی را بر گسترش آسیب‌های اجتماعی دارد. یعنی با تضعیف شرایط اجتماعی-فرهنگی در جامعه، آسیب‌های اجتماعی نیز گسترش پیدا می‌کند.